لکوپلاکیا چیست؟ علائم، علت، تشخیص و روش‌های درمان

مقدمه

لکوپلاکیا یکی از ضایعات نسبتاً شایع در دهان است که ممکن است باعث نگرانی بیماران شود. در این مقاله به طور کامل بررسی می‌کنیم که لکوپلاکیا چیست، چه علائمی دارد، چگونه تشخیص داده می‌شود و چه روش‌هایی برای درمان آن وجود دارد. آگاهی از این ضایعه می‌تواند به تشخیص زودهنگام و پیشگیری از مشکلات جدی‌تر مانند سرطان دهان کمک کند.

لکوپلاکیا چیست؟

لکوپلاکیا (Leukoplakia) یک ضایعه سفید یا خاکستری‌رنگ است که معمولاً در سطح زبان، داخل گونه‌ها یا لثه‌ها ظاهر می‌شود. این ضایعات غیرقابل کنده شدن هستند و نمی‌توان آن‌ها را با مسواک زدن یا پاک کردن معمولی از بین برد. لکوپلاکیا معمولاً بدون درد است و در مراحل اولیه ممکن است توسط فرد نادیده گرفته شود.

این عارضه می‌تواند خوش‌خیم باشد اما در برخی موارد ممکن است پیش‌سرطانی (پره‌کانسر) تلقی شود و نیاز به بررسی و درمان داشته باشد.

 

انواع لکوپلاکیا

۱. لکوپلاکیا معمولی (هموار)

این نوع به صورت ضایعه‌ای سفید، هموار و بدون برجستگی ظاهر می‌شود و غالباً خوش‌خیم است.

۲. لکوپلاکیا خال‌دار (مویی یا مودار)

در بیماران دارای سیستم ایمنی ضعیف (مثل افراد مبتلا به HIV/AIDS) مشاهده می‌شود. این نوع معمولاً در کناره زبان ظاهر می‌شود.

۳. لکوپلاکیا پرخطر (دیسپلاستیک)

در برخی موارد، لکوپلاکیا ممکن است حاوی سلول‌های غیرطبیعی باشد که خطر تبدیل شدن به سرطان دهان را افزایش می‌دهد. تشخیص دقیق فقط از طریق نمونه‌برداری (بیوپسی) ممکن است.

علائم لکوپلاکیا

علائم لکوپلاکیا می‌تواند بسیار جزئی باشد، اما رایج‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

• وجود لکه‌های سفید، خاکستری یا ضخیم روی زبان، لثه یا داخل گونه‌ها

• ضایعاتی که قابل پاک کردن یا جدا کردن نیستند

• در برخی موارد، احساس سوزش یا ناراحتی هنگام خوردن غذاهای داغ یا تند

• ایجاد زخم یا ترک در محل ضایعه

• تغییر در بافت دهان یا ظاهر زبان

 

علت بروز لکوپلاکیا چیست؟

عوامل مختلفی در ایجاد لکوپلاکیا نقش دارند. مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

۱. مصرف دخانیات

سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو یکی از اصلی‌ترین عوامل خطر ایجاد لکوپلاکیاست. مواد شیمیایی موجود در دخانیات باعث تحریک مزمن مخاط دهان می‌شوند.

۲. مصرف الکل

الکل نیز یکی دیگر از عوامل محرک مخاط دهان است، به‌ویژه اگر با مصرف دخانیات همراه باشد.

۳. تحریک مکانیکی

استفاده از دندان مصنوعی نامناسب، دندان شکسته، یا پرکردگی‌های ناصاف می‌تواند به مرور باعث تحریک بافت دهان و ایجاد لکوپلاکیا شود.

۴. بیماری‌های ویروسی

در نوع مودار لکوپلاکیا، ویروس اپشتین بار (EBV) عامل اصلی به شمار می‌رود، به‌ویژه در افراد با ضعف سیستم ایمنی.

لکوپلاکیا چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص دقیق لکوپلاکیا توسط دندان‌پزشک یا متخصص دهان و فک صورت می‌گیرد. مراحل تشخیص شامل موارد زیر است:

۱. معاینه بالینی

مشاهده مستقیم ضایعه در دهان توسط پزشک انجام می‌شود. پزشک بررسی می‌کند که ضایعه قابل پاک شدن است یا نه.

۲. نمونه‌برداری (بیوپسی)

اگر پزشک مشکوک به تغییرات سلولی خطرناک باشد، نمونه کوچکی از ضایعه را برای بررسی بافت‌شناسی ارسال می‌کند.

۳. آزمایش‌های ویروسی

در موارد مشکوک به لکوپلاکیا مودار، آزمایش‌های تشخیص ویروس EBV ممکن است انجام شود.

 

آیا لکوپلاکیا خطرناک است؟

در اغلب موارد، لکوپلاکیا خوش‌خیم است و با حذف عوامل تحریک‌کننده برطرف می‌شود. اما حدود ۵ تا ۱۷ درصد موارد ممکن است به سرطان دهان تبدیل شوند. به همین دلیل، بررسی و پیگیری پزشکی منظم بسیار مهم است.

درمان لکوپلاکیا

۱. حذف عامل تحریک‌کننده

اولین قدم در درمان لکوپلاکیا، شناسایی و حذف عامل ایجادکننده است. این اقدامات می‌تواند شامل ترک سیگار، اصلاح دندان‌های آسیب‌زا، یا تعویض دندان مصنوعی باشد.

۲. دارو درمانی

در برخی موارد، داروهای ضد ویروسی برای درمان لکوپلاکیا مودار تجویز می‌شوند.

۳. جراحی یا لیزر

اگر ضایعه مشکوک یا مقاوم باشد، ممکن است نیاز به برداشت ضایعه با جراحی، کرایوتراپی (انجماد) یا لیزر باشد.

۴. پیگیری منظم

پس از درمان، باید به طور منظم معاینه شوید تا در صورت بازگشت ضایعه یا تغییرات جدید، اقدامات لازم انجام گیرد.

 

راه‌های پیشگیری از لکوپلاکیا

پیشگیری از این ضایعه به سادگی با رعایت نکات بهداشتی و تغییر سبک زندگی امکان‌پذیر است:

• ترک مصرف دخانیات و الکل

• رعایت بهداشت دهان و دندان

• انجام معاینات منظم دندان‌پزشکی

• اصلاح و تعویض دندان‌های آسیب‌زننده یا نامتناسب

• تغذیه سالم و تقویت سیستم ایمنی

تفاوت لکوپلاکیا با برفک دهان

گرچه هر دو ضایعه سفیدرنگ هستند، اما تفاوت‌های مهمی دارند:

لکوپلاکیا در چه سنی شایع‌تر است؟

این ضایعه بیشتر در افراد بالای ۴۰ سال دیده می‌شود، اما در افراد جوانی که سیگار یا قلیان مصرف می‌کنند نیز ممکن است مشاهده شود.

نتیجه گیری

اکنون که می‌دانید لکوپلاکیا چیست، متوجه می‌شوید که این ضایعه گرچه در بیشتر مواقع خوش‌خیم است، اما می‌تواند نشانه‌ای از مشکل جدی‌تر مانند سرطان دهان باشد. به همین دلیل، مراجعه سریع به دندان‌پزشک یا متخصص دهان و دندان در صورت مشاهده هرگونه ضایعه سفید یا تغییر غیرعادی در بافت دهان، ضروری است.

در شهر مراغه مرکز دندانپزشکی دکتر فربد سیفی و دکتر فرزانه داشخانه یکی از مجهز ترین مراکز تخصصی مشاوره و درمان بیماری های لثه و دندان به شمار می  آید. برای رزرو وقت و مشاره دقیق تر می توانید با شماه تلفن ۰۴۱۳۷۲۲۳۰۰۳ تماس حاصل فرمایید. همچنین سایر راه های تماس را می توانید در صفحه تماس با ما مشاهده کنید. برای مشاهده آموزش ها و روزمرگی های مطب نیز میتوانید پیج دکتر فربد سیفی در اینستاگرام و پیج دکتر فرزانه داشخانه در اینستاگرام را دنبال کنید.